Kinh tế Tây Úc giật lùi một cách đáng báo động

Trong khi các bang khác tại Úc không ngừng phát triển thì kinh tế Tây Úc đang đi lùi một cách đáng báo động.

Cách đây không lâu, Chris Flack là một nhà thiết kế điện thành công, kiếm 100 đô mỗi giờ làm việc trong một số dự án dầu khí khổng lồ được bơm vào nền kinh tế Tây Úc.

"Tôi có một phong cách sống vượt trội, tôi đã kiếm được rất nhiều tiền", ông nói về 3 thập kỷ trong ngành công nghiệp tài nguyên của mình, trong đó có thời gian làm việc cho dự án Gorgon của Chevron và nhà máy khí đốt Pluto của Woodside Petroleum.

Giờ đây, Flack là một phần dư thừa đang quét qua Tây Úc, nơi mà tỷ lệ thất nghiệp tuần qua đã tăng lên mức cao nhất kể từ năm 2002 khi nền kinh tế tăng trưởng trở lại.

Như Scott Morrison cung cấp dự báo ngân sách giữa năm tại Canberra ngày hôm nay, ông ấy biết khối thịnh vượng chung không còn dựa vào sự tăng trưởng của Tây Úc. Tất cả các bang khác đã mở rộng trong năm qua trong khi Tây Úc lại đi giật lùi trong nhanh đáng báo động.

Không cần phải nói với Chris Flack. 6 tháng trước, người cha đơn thân này đã nuốt niềm từ hào của mình xuống, gia nhập vào hàng người thất nghiệp ngày càng tăng. Ông tới văn phòng Centrelink địa phương ở Perth và bắt đầu hưởng phúc lợi 530 đô/2 tuần.

Thất nghiệp là "rất buồn"và "nhàm chán", Flack nói. Ông phải rời khỏi công ty cơ khí WorleyParsons từ tháng 12 năm ngoái. Trong những tuần gần đây, người đàn ông 49 tuổi này gia nhập lại vào lực lượng lao động. Nhưng ông chỉ có thể tìm thấy một công việc ngắn hạn, làm thủ kho cho một kho hàng. Công việc này mang lại cho ông khoảng 30 đô/giờ.

Đây là lần giảm lương lớn nhưng lại phổ biến tại Perth. Tại đây, hàng nghìn người có được một cuộc sống tốt từ việc "resources boom" rời bỏ bang, làm việc phập phù hoặc bỏ việc.

Có nhiều người lao động "bay đi bay về", những người đang làm việc trong các hầm mỏ, nhà máy khí đốt, đang gặp phải căng thẳng về tài chính. Một số đã buộc phải bán nhà, xe, ván trượt và nhiều tài sản khác mà họ mua được trong những năm trước đó.

Hầu hết mọi người không thấy sự kết thúc của bùng nổ. Sự suy thoái càng trậm trọng hơn khi giá hàng hóa yếu hơn và sự giải thể giai đoạn xây dựng các dự án như Gorgon và mỏ quặng sắt Roy Hill của Gina Rinehart.

Dữ liệu cho thấy Tây Úc đang phá vỡ những kỷ lục vì những lý do sai lầm. Ngày 11/3 tới, bang này sẽ trải qua một cuộc bỏ phiếu để đưa ra phán quyết cho 8 năm cầm quyền của Thủ hiến Colin Barnett.

Tỷ lệ nhà cho thuê bị trống của Perth đạt mức cao trong 25 năm qua khi có tới hơn 10.000 ngôi nhà trống, tăng gần gấp 5 lần so kể từ năm 2012.

Sau nhiều năm tăng trưởng ngoạn mục, giá nhà trung bình tại thành phố này đã giảm từ 550.000 đô xuống 520.000 đô trong 3 năm.

Nhà thiết kế điện Chris Flack trở thành người dư thừa sau khi "resources boom" bị thu hẹp lại.

Tốc độ tăng trưởng dân số từ 4% năm 2012 xuống chỉ còn 1% - mức thấp nhất kể từ khi số liệu bắt đầu được tính vào đầu những năm 1970 - khi Tây Úc trải qua cuộc di dân lớn nhất trong lịch sử của mình.

Trong thực tế, chỉ có trẻ sơ sinh đang giữ cho dân số Tây Úc tăng lên.

Sự di dân từ nước ngoài vào đã giảm từ 53.000 trong năm 2011-12 xuống 13.600 trong 2015-16, mạng lưới di dân giữa các bang cũng giảm mạnh từ 11.200 xuống 7.700 trong cùng thời kỳ.

Nếu không vì sự ra đi của hàng nghìn lao động này, tỷ lệ thất nghiệp của Tây Úc sẽ còn cao hơn con số 6,9% được tiết lộ tuần trước. Sự tin tưởng của người tiêu dùng đang ở mức thấp nhất, doanh số bán lẻ và xe có động cơ đặc biệt yếu.

"State final demand" của Tây Úc - một thước đó sức mạnh của nền kinh tế của bang mà không tính lĩnh vực xuất khẩu trị giá 100 tỷ đô của Tây Úc - sụt giảm tới mức kỷ lục, 9,5% trong năm qua.

Kết quả này rất tệ. Tây Úc tự đổ lỗi cho mình khi một tay khiến GDP quý 1 co lại 0,5% trong đầu tháng này.

Nhà kinh tế học trưởng của ngân hàng Bankwest, Alan Langford, thừa nhận "sự khốc liệt" của suy thoái nhưng cũng tin rằng vẫn có một số hạt nhân hy vọng. Những số liệu của Cục thống kê Úc đưa ra hôm 15/12 cho thấy số lượng việc làm toàn thời gian tại Tây Úc đã tăng lần đầu trong gần 2 năm nay - một dấu hiệu cho thấy đang có một bước ngoặt.

"Dữ liệu lực lượng lao động phù hợp với quan điểm cho rằng có lẽ cường độ cản trở nền kinh tế Tây Úc từ cuối gia đoạn xây dựng của "resources boom" đang bắt đầu suy yếu một chút", ông Langford nói. Ông cũng lưu ý rằng tổng số giờ làm việc trong toàn bộ nền kinh tế đã ngừng giảm vào giữa năm nay.

"Có một vài dấu hiệu tốt nhưng rất phập phù và bạn sẽ không muốn mắc sai lầm tại Trung Quốc hay những nơi khác".

Langford tin rằng "state final demand" là một phong vũ biểu tăng trưởng chỉ dẫn sai của Tây Úc bởi nó cường điệu hóa mức đỉnh và khiến những máng xối xuất hiện tồi tệ hơn.

Theo ông, sự suy thoái kinh tế cần được nhìn từ quan điểm của nơi mà nó được thúc đẩy tới bùng nổ.

Nhưng giám đốc điều hành ACIL Allen Consulting, có trụ sở tại Perth, John Nicolaou nói rằng SFD là một chỉ số tốt cho thấy nhịp đập của nền kinh tế nội địa. "Khi bạn nhìn vào các chỉ số rộng có ảnh hưởng đến các hộ gia đình, SFD và dữ liệu thị trường lao động hàng tháng thực sự sẽ cung cấp cho bạn khả năng phán đoán về những thứ này", ông chỉ ra.

"Nó không bao gồm xuất khẩu, nhưng đối với các hộ gia đình mỗi ngày, tăng trưởng xuất khẩu không phải là sự kích thích lớn trong việc làm". Licolaou nói rằng bang không bao giờ có thể duy trì được mức bùng nổ cao bất thường. Tuy nhiên, ông vẫn "lạc quan".

"Chúng ta đang xuống dốc nhưng sự ảm đạm này sẽ không kéo dài, nó chỉ suy yếu trong tương lai gần", ông nói.

Về mặt chính trị, thời gian duy thoái là đáng kể. Nền kinh tế là vấn đề then chốt trong chiến dịch bầu cử và lãnh đạo đảng Lao động MArk McGowan sẽ nhắm tới Barnett về những gì mà ông gọi là tỷ lệ thất nghiệp "thảm họa" của bang.

"Đảng Tự do đã thất bại khi lên kế hoạch chấm dứt sự bùng nổ này, họ đã thất bại trong việc đa dạng hóa nền kinh tế", ông McGowan cho biết sau khi phát hành dữ liệu thất nghiệp.

"Có một cuộc khủng hoảng việc làm và suy thoái kinh tế ở Tây Úc. Đảng Tự do và ông Barnett đã vờ không nhận ra điều này", ông nói thêm.

Từ lâu, ông Barnett đã bảo vệ hoạt động của nền kinh tế giới thời mình, đề cập tới sự tưng trưởng xuất khẩu ngoạn mục từ các dự án tài chính kể từ khi ông lên nắm quyền năm 2008.

Tuần trước, ông đã bày tỏ "rất thất vọng" khi tỷ lệ thất nghiệp đã tăng vọt lên 6,9%, thừa nhận rằng những con số dưới thất nghiệp cũng cao. Nhưng thủ hiến tin rằng các điều kiện sẽ được cải thiện và bang đang cố gắng để tránh một cuộc suy thoái sâu.

Trước đó trong tuần, khi đưa một phái đoàn thương mại tới Singapore, ông đã đả kích "phương tiện truyền thông quốc gia" khi đã tạo ra một ấn tượng sai lầm về Tây Úc. Ông buộc phải sửa lại hình ảnh tiêu cực của bang mình trong chuyến thăm tới Singapore.

"Theo tôi, đã có rất nhiều sự trừ hao về Tây Úc từ phía phương tiện truyền thông nước nhà", Thủ hiến nói với tờ The West Australia.

"Sự ảnh hưởng của truyền thông quốc gia đã lan tới tận Singapore. Tôi nghĩ họ đã tạo ra ấn tượng về nền kinh tế Tây Úc hiện nay là khó tồn tại, ngành khai mỏ sắp chấm dứt và chúng tôi đang rất cố gắng để tìm tương lai mới".