Trump có thể kích hoạt thảm họa hạt nhân chỉ với dòng tweet duy nhất?

Dòng tweet đáng báo động của Donald Trump về mong muốn "tăng cường và mở rộng đáng kể khả năng hạt nhân" của Mỹ đã "tháo xích" để truyền thông điên cuồng tiên đoán về những ý định chính sách thực tế của ông.

Dòng tweet đáng báo động của Donald Trump về mong muốn "tăng cường và mở rộng đáng kể khả năng hạt nhân" của Mỹ đã "tháo xích" để truyền thông điên cuồng tiên đoán về những ý định chính sách thực tế của ông.

Nó buộc một số cố vấn của ông phải lên tiếng làm biến chất những tuyên bố này, nói rằng Trump không nói những gì mình thực sự muốn. Nhưng những người khác đồng thời nhấn mạnh rằng Trump muốn cảnh báo những nước khác rằng nếu ông ấy thấy họ đe dọa sự ưu việt của Mỹ, họ sẽ phải đối mặt với một cuộc chạy đua vũ khí.

Nhưng có lẽ điều đáng lo ngại nhất về dòng tweet hạt nhân của Trump không phải là ý định phá vỡ nhiều thập kỷ nỗ lực giải trừ quân bị quốc tế mà đó là ông ấy thấy hoàn toàn sẵn sàng để tweet về vũ khí hạt nhân.

Khi chúng ta chuẩn bị để Tổng tống Trump tiếp quản việc kiểm soát cơ quan hạt nhân gần như không thể kiềm chế, dòng tweet vè hạt nhân của ông ấy được xem như một cánh cửa tốt nhất để nhìn vào tâm tính ông ta. Trump vẫn không đánh giá đúng những lời ông ta thốt ra có trọng lượng kinh khủng và có thể mang lại những kết quả không thể lường trước, sâu rộng, không kể xiết và kinh khủng - điều này đặc biệt đúng trong lĩnh vực hạt nhân. Hoặc, có thể tệ ohwn, Trump có lẽ hoàn toàn không quan tâm đến thực tế này.

Những chuyên gia kiểm soát vũ khí cho rằng việc sẵn sàng tweet về vũ khí hạt nhân của Trump làm tăng khả năng ông ta làm giống như tổng thống - và quan trọng hơn, khả năng ông ấy làm vậy giữa bối cảnh khủng hoảng quốc tế.

Jeffrey Lewis, một chuyên gia không phổ biến vũ khí hạt nhân tại Viện Nghiên cứu Quốc tế Middlebury, chỉ ra rằng trong thời bình, bất cứ dòng tweet hiếu chiến nào của ông Trump về vũ khí hạt nhân có thể không đáng báo động, đơn giản vì "thiên kiến xác nhận" (confirmation bias) có thể không dẫn những nhân tố chính giải thích nó theo cách hiểu kinh khủng nhất ở thời điểm đó. Trong bối cảnh căng thẳng quốc tế leo thang, "thiên kiến xác nhận" đó có thể làm việc theo một hướng khác, ông nói.

"Hãng tưởng tượng chúng ta đang trong một cuộc khủng hoảng, nếu ông ấy liều lĩnh đăng những dòng tweet, mọi người có thể đọc chúng theo cách hiểu tồi tệ nhất. Triều Tiên có kế hoạch sử dụng vũ khí hạt nhân từ rất sớm trong một cuộc xung đột. Họ không chờ đợi xung quanh. Nếu họ nghĩ chúng ta đang làm vậy, họ sẽ sử dụng vũ khí hạt nhân chống lại Hàn Quốc và Nhật Bản", ông Lewis nói.

Một số báo cáo chỉ ra rằng Tổng thống Barack Obama đã nói riêng với ông Trump rằng một trong những tình trạng an ninh quốc gia gay go nhất mà ông phải đối mặt khi làm tổng thống là khả năng leo thang hạt nhân của Triều Tiên. Nhưng dòng tweet của ông Trump cho thấy không thể đánh giá Twitter là công cụ quá cùn để xử lý những thách thức quốc tế phức tạp, nhạy cảm nguy hiểm và thực sự có thể dẫn đến những hiểu lầm cũng như ẩn họa.

Ông Lewis đã ví dụ rằng đầu năm nay, Trump nói ông ấy sẽ xử lý mối đe dọa hạt nhân của Triều Tiên bằng cách yêu cầu Trung Quốc khiến lãnh đạo Kim Jong Un "biến mất". Ông Lewis lưu ý rằng ngôn ngữ mơ hồ trong dòng tweet hiếu chiến, sai lầm của Trump, đặc biệt là trong bối cảnh căng thẳng leo thang - có thể tạo thành một "mối đe dọa ám sát ngẫu nhiên".

"Hãy tưởng tượng nếu Triều Tiên đang tìm kiếm bất cứ dấu hiệu nào cho thấy chúng ta tấn công như tín hiệu mà họ phải đi", nếu ông Trump "nói những điều sai lầm" và "tạo ra ấn tượng chúng ta sẽ hành động", Triều Tiên sẽ "quyết định không chờ đợi xem nó là thật hay không nữa" mà sẽ tấn công vào "những mục tiêu trên khắp Hàn Quốc và Nhật Bản, nơi quân đội Mỹ đang đóng quân".

Khi nói điều này, ông Lewis lưu ý rằng có thể hình dung một số loại tweet mơ hồ - như "chúng ta phải thoát khỏi ông ta" - gây ra những hậu quả không kể xiết.

Nhà báo Eric Schlosser có một bài viết hấp dẫn đăng trên New Yorker rằng lịch sử cho thấy sự rối loạn chức năng về mặt kỹ thuật cũng như lỗi lầm và sự điên rồ của con người có lúc gần như dẫn tới thảm họa hạt nhân. Schlosser lập luận rằng dòng tweet của ông Trump cộng thêm những lời nói ngày càng hùng hổ của các chính trị gia Mỹ đối với Vladimir Putin và cuộc nói chuyện về hạt nhân ngày càng hiếu chiến của ông Putin sẽ thúc đẩy "sự nguy hiểm của những tính toán sai lầm và những sai lầm".

Cần hiểu rõ là việc sử dụng Twitter của ông Trump không có khả năng làm giảm bớt sự nguy hiểm này.

Twitter "là một công cụ của sự khiêu khích và hiếu chiến trong tay Donald Trump", Bruce Blair, một chuyên gia chính trị hạt nhân tại ĐH Princeton nói. Ông nhận định rất dễ để hình dung ra việc Trump tweet một lời cảnh báo gửi đến một lãnh đạo thế giới khác rằng "nếu ông làm thế này hoặc thế kia thì ông sẽ hối hận".

Ông Blair nói rằng không cần lo chỉ một dòng tweet của ông Trump cũng có thể mở ra một thảm họa hạt nhân, đúng hơn là nó có thể làm trầm trọng thêm tình hình vốn đang tồn tại.